Cognitief
Zelfsturende vaardigheden zijn die vaardigheden die ons in staat stellen om ons gedrag, onze gedachten en onze emoties te sturen. We bestudeerden drie essentiële denkprocessen, ook wel executieve functies genoemd, die de motor vormen van die zelfsturing: flexibiliteit, werkgeheugen en inhibitie. Flexibiliteit slaat op de mogelijkheid om zich aan te passen aan veranderende omstandigheden. Werkgeheugen stelt je in staat om informatie vast te houden, terwijl je tegelijkertijd andere handelingen of bewerkingen uitvoert. Inhibitie is impulscontrole, het vermogen om irrelevante prikkels en impulsen te onderdrukken. Sterke executieve functies zijn van groot belang voor schoolse leerprestaties, probleemoplossend vermogen en sociaal-emotionele ontwikkeling. Alhoewel de eerste executieve functies in de vroege kindertijd naar boven komen, bereiken ze pas halverwege of tegen het eind van de adolescentie een redelijk ontwikkelingsniveau. De niet-voltooide groei van executieve functies, kan gecompenseerd worden door begeleiding van leerkrachten. Een aantrekkelijke manier om dit te doen is door middel van spel.
Meetinstrument
VIVES ontwikkelde een meetinstrument om in kaart te brengen in welke mate een spel welbepaalde executieve functies kan versterken. Het meetinstrument bestaat uit een lijst van richtinggevende indicatoren per executieve functie. Zo merk je in een oogopslag of een spel werkgeheugen, flexibiliteit of inhibitie kan bevorderen. Er werden 22 spellen geselecteerd die werden uitgetest bij 153 kinderen uit de lagere school begeleid door 27 spelleiders waaronder(student-) leerkrachten, GON-leerkrachten, zorgcoördinatoren en opvoeders. Opvallend is dat de kinderen aangeven heel graag bordspellen te spelen maar dit weinig doen. Spelen werkt motiverend. Er wordt al spelende, onbewust, veel geleerd. De concentratieboog blijkt groot tijdens het spelen van een spel. Kinderen slagen er goed in om een spel uit te spelen, op voorwaarde dat de speelduur passend is. Over het algemeen wordt het liefst in groep gespeeld. Bij enkele kinderen slaan solitaire spellen wel aan. Sommige kinderen, die in andere contexten moeite hebben met bepaalde executieve functies, slagen hier beter in tijdens het spelen van het spel. Veel spellen oefenen op meerdere executieve functies tegelijkertijd. De rol van de spelleider is heel belangrijk. Hij ziet erop toe dat de spelregels correct worden gevolgd, er fijn samengespeeld wordt, elk kind voldoende aan bod komt bij coöperatieve spellen, welke speelduur optimaal is en of aanpassingen nodig zijn gelet op moeilijkheidsgraad. Belangrijk is dat het spel voor genoeg uitdaging zorgt maar ook niet te moeilijk is.
Spellenkoffers
De spellen die het sterkst inwerken op de executieve functies en het meest in de smaak vielen bij de kinderen en spelleiders werden weerhouden. Hiervan werden spellenkoffers samengesteld die kunnen ontleend worden in het spellenarchief. Deze koffers bevatten een divers aanbod aan spellen, geschikt voor onder-of bovenbouw. Er zitten spellen in voor een gevarieerd aantal spelers maar ook solitaire spellen en coöperatieve spellen. In de koffer vind je daarnaast achtergrondinformatie over executieve functies, een spelfiche per spel met daarin de beknopte spelregels; een beoordeling van het spel op vlak van materiaal en spelconcept en de beoordeling op vlak van executieve functies. Het project resulteerde ook in vormingsmomenten, georganiseerd in samenwerking met het Eekhout Academy. Het volgende vormingsmoment rond dit thema gaat door op donderdag 26 april 2018 in het spellenarchief.
Meer info: www.vives.be/nl/spellenarchief
Erik Clyncke Eigen Berichtgeving.