Wit-zwart in zwart-wit
De auteur zocht jarenlang in allerlei binnenlandse en buitenlandse archieven, inbegrepen die van missiecongregaties, oud-kolonialen en commerciële bedrijven, naar de allerbeste foto’s rond één thema: de verhouding tussen blank en zwart, samen op de foto. De meeste daarvan werden nog nooit openbaar getoond. En de auteur verbond die foto’s met verhalen en duiding – ze vertegenwoordigen immers de feiten, het tijdsbeeld en de schrijnend ongelijke verhoudingen. Alle stereotypen verschijnen: de zwarte als slaaf of ‘boy’, de blanke als geweldenaar, de kerstening en de beschavingsdrang, de zwarte vrouw als erotisch object, de goednieuwsshow vanuit de Belgische staat...
Ontstaan van het boek
Paul Van Damme: ‘Jezus, dit is fout.’ Dat zinnetje flitste vaak door mijn hoofd tijdens mijn research voor een roman over koloniaal België. Deze wilde ik baseren op de brieven van mijn grootoom Edward Van de Casteele, die koloniaal ambtenaar was. Maar naarmate ik steeds meer foute foto’s onder ogen kreeg, rijpte het idee om ze bijeen te brengen en van duiding te voorzien. Ik schoof mijn roman even aan de kant en dook in binnen- en buitenlandse fotoarchieven van missiecongregaties en bedrijven, en in familiealbums van oud-kolonialen. Sommige foto’s tonen de bekende gruwel van afgehakte handen, andere laten verrassende taferelen zien, die soms getuigen van een nu ongemakkelijk aandoende familiariteit. ‘Het kan raar klinken, maar niet alles was slecht in Belgisch-Congo. Sommige foto’s tonen amicale verhoudingen tussen blank en zwart, zoals die waarop kinderen van kolonialen speelden met de kinderen van de boy. Die boys, zoals de huisknechten toen werden genoemd, waren ook echt de steun en toeverlaat voor de eerste blanken in Congo.
Kapitalistische en imperialistische onderneming
Dat Belgisch-Congo geen modelkolonie was, maakt mijn boek nog maar eens pijnlijk duidelijk, benadrukt Paul Van Damme. "Kerk, bedrijfswereld en staat hadden elkaar nodig om Congo te plunderen. Het staat buiten kijf dat de kerk op de hoogte was van het misbruik en het geweld. Toch bleef de kritiek erg beperkt. In 1947 schrijft pater Gustaef Hulstaert dat het kolonialisme niets van doen heeft met idealisme en is wat het altijd al is geweest. Een uitbuitingssysteem, een kapitalistische en imperialistische onderneming. De missiecongregaties maakten zelf gretig gebruik van dwangarbeid. Er zijn foto’s van kinderen die stenen aanbrengen voor de bouw van een klooster. Daar zaten verdomme peuters bij! De Witte Paters hadden in Boudewijnstad, vandaag Moba, 5000 hectare grond ter beschikking gekregen van Leopold II. Dat is een lap grond zo groot als de binnenstad van Brugge..."
Biografie
Paul Van Damme werd geboren te Brugge op 13 juli 1959 en studeerde Licentiaat Moderne Geschiedenis (KULeuven) – afgestudeerd 1981 (onderscheiding). Licentiaatsthesis: Een kritische analyse van bevolkingstellingen op het einde van de 17de eeuw in de Roede van Tielt – Promotor: M. Cloet (KULeuven) en C. Vandenbroecke (RUGent). Geaggregeerde Hoger Secundair Onderwijs – afgestudeerd 1981. Paul Van Damme werkt als leraar geschiedenis en heeft al heel wat geschiedenisuitgaven op zijn palmares, zowel educatieve als wetenschappelijke: Zonder woorden? Een geschiedenis van België in spotprenten (2011), Vriend over vijand. De Grote Oorlog in spotprenten (2013) en Brugge. Een verhaal van een stad (2016). Daarnaast verleende hij zijn medewerking aan een BBC-reportage en tentoonstellingen in binnen- en buitenland. Paul is gehuwd met Katleen Verhelst en vader van twee kinderen: Pieter (°1985) en Thomas (°1986).
Technische kenmerken
Titel: Wit-zwart in zwart-wit
Verschijningsdatum: 12 mei 2020
Auteur: Paul Van Damme
Formaat: 230 x 290 mm
Aantal pagina's: 200
Afwerking: hardcover
Prijs: 49,95 euro
Meer info: borgerhoff-lamberigts.be
Erik Clyncke Eigen Berichtgeving.