Bereid je voor
Astropolis directeur Patrick Jaecques: "Ook tijdens de zomer kan het koud zijn. Zeker wanneer je niet al te veel beweegt. Dus raden we aan om een slaapzak, ligstoel of veldbed alsook een deken mee te brengen. Een zaklamp is af te raden en het gebruik van lasers is ten strengste verboden! Wie een fototoestel heeft waarmee men langdurig kan belichten, alsook over een stevig statief beschikt, kan proberen om de Perseïden vast te leggen. Ook uw verrekijker en / of telescoop mag men meebrengen, alhoewel men hiermee geen meteoren kan waarnemen. Gedurende de gehele avond zal onze cafetaria (+ toiletten) open zijn en baden in rood licht. Dit rode licht schaad namelijk uw nachtzicht niet! Parkeren kan u gratis langsheen de Duinkerkseweg. Alvast tot dan …"
Meteoren
Wie af en toe de nachtelijke hemel in tuurt heeft zeker al eens een meteoor gezien. Maar wat is een meteoor eigenlijk? Meteoren zien er uit als vallende sterren. En zo heten deze ook in de volksmond. Maar in werkelijkheid is het kosmisch stof en gruis, hooguit een tennisbal groot, dat in een rotvaart in aanraking komt met de hogere lagen van de atmosfeer en hierdoor op brand. Die ontbranding ontstaat door wrijving. Net zoals wanneer je je twee handen snel over elkaar wrijft behalve dan dat de snelheid bij meteoren vele honderden malen sneller is waardoor de ontstane hitte ook vele malen hoger is. Deze is zelfs voldoende hoog om de stofdeeltjes en gruis te doen verdampen. En net dat veroorzaakt het lichtende spoor aan de hemel.
Stof en gruis
Een komeet bestaat voornamelijk uit allerlei soorten bevroren gassen bedekt met een dikke laag stof en gruis die op de komeet zijn terechtgekomen in z'n tocht doorheen de ruimte. Je kan het ietwat vergelijken met een grote sneeuwbal die vuiligheid op pikt terwijl je deze over de grond voort rolt. In de ruimte is het bijzonder koud, gemiddeld zo'n 3 graden boven het absolute nulpunt oftewel -270 graden Celcius. Een komeet blijft dus gedurende het grootste gedeelte van z'n bestaan bevrozen totdat deze in de buurt van een ster komt en stilaan begint te verdampen. Wanneer dit gebeurd ontstaat er eerst een coma, een soort wolk bestaande uit stof en gas, waarna deze wordt weggeblazen door de zonnewind. Gezien gas en stof een andere dichtheid hebben zullen twee afzonderlijke staarten ontstaan. In de praktijk zien we doorgaans een wit / gele stofstaart en een blauw / groene gasstaart. Beiden kunnen overigens vele miljoenen kilometers lang worden. Deze gas- en stofstaarten kunnen eeuwenlang rond zweven en wanneer de Aarde, in z'n baan om de Zon, door zo'n stofstaart heen gaat zien we dit in de vorm van meteoren. Of beter in de vorm van een meteorenzwerm. Echter, niet elke meteoor is afkomstig van een komeetstaart. Soms betreft het een sporadische meteoor afkomstig van, zoals de naam al doet vermoeden, een toevallig passerend stofdeeltje. Deze kan afkomstig zijn van botsingen tussen asteroïden, grote brokken steen en ijzer, of door mensen gemaakt ruimte afval. Zoals een schilfer verf of een vijs afkomstig van een raket of satelliet.
Wanneer kan ik meteoren zien?
Meteoren kan je het ganse jaar door zien. Sporadische meteoren kunnen vanzelfsprekend niet voorspeld worden maar bij meteoren afkomstig van een zwerm kan dat wel. In totaal zijn er zo'n twaalftal meteorenzwermen bekend. De meeste zijn overblijfselen van komeetstaarten zoals de Boötiden, afkomstig van de komeet 2003 EH1, de Ursiden, afkomstig van de komeet Tuttle en de Orioniden, afkomstig van de komeet Halley. Van sommige zijn we niet zeker van hun oorsprong.
Het radiant
Wanneer men een meteorenzwerm waar neemt lijkt het precies of alle meteoren uit hetzelfde punt aan de hemel komen, vergelijkbaar met sporen van een lange rechte spoorweg. Dit punt noemt men het radiant en is daadwerkelijk de locatie waar het stof en het gruis botst tegen de hogere atmosfeer van de Aarde. Net daarom dat meteorenzwermen niet genoemd worden naar hun komeet maar van de richting waaruit deze lijken te komen. En dat is steeds een sterrenbeeld. Zo komen de Orioniden uit het sterrenbeeld Orion, de Andromediden uit het sterrenbeeld Andromeda en de Perseïden uit het sterrenbeeld Perseus. Logisch toch!
Welke is de mooiste meteorenzwerm?
Elke meteorenzwerm is anders. Zo heb je meteorenzwermen die slechts enkele meteoren per uur produceren terwijl er andere zijn die vele tientallen (tot soms wel duizenden) per uur produceren. In dit laatste geval spreekt men van een meteorenregen wat eerder zeldzaam is. Anderzijds heb je ook meteorenzwermen die trage maar zeer heldere meteoren produceren. De mooiste, en zeker de bekendste, is ongetwijfeld de Perseïden meteorenzwerm. Niet alleen produceert deze gemiddeld zo'n 80 meteoren per uur maar kan men deze ook bewonderen tijdens de zomer waardoor deze heel wat meer volk lokt dan tijdens de koude wintermaanden. Het aantal meteoren per uur is trouwens een theoretisch gemiddelde en geen vaststaand feit. Tevens wordt deze berekening gemaakt voor een erg donkere locatie dus in onze regio zien we, door de lichtpolutie, doorgaans half zo veel. Dertig a veertig meteoren per uur lijkt ons echter toch al de moeite om eens naar buiten te trekken, nietwaar?
De Perseïden
De meteoren van deze zwerm kan men al begin augustus waarnemen in de vorm van sporadische exemplaren. Pas tijdens het maximum, dat elk jaar valt tussen 11 en 13 augustus, kan men ten volle genieten van deze indrukwekkende zwerm. De meteoren van deze zwerm kan men na zonsondergang zien maar hoe donkerder het wordt, hoe meer men er ziet. Dat is wanneer de heldere Maan niet stoort.
Waar moet ik kijken?
Om de Perseïdenzwerm te zien dient men in de richting van het gelijknamige sterrenbeeld te kijken zijnde Perseus. Voor de leek is dit sterrenbeeld niet zo gemakkelijk terug te vinden aan de hemel. Gemakkelijker terug te vinden is het sterrenbeeld Cassiopeia dat de vorm heeft van de letter W en zich net boven Perseus bevindt. Probeer alvast op voorhand de locatie aan de hemel terug te vinden. Dat maakt het bekijken van de Perseïdenzwerm eenvoudiger. Hieronder kan u een kaartje terugvinden van de 13e augustus tijdens middernacht. Ook de planeten Jupiter en Saturnus kan je die avond aan de hemel terugvinden (in de vorm van twee heldere 'sterren'). Beide komen iets na middernacht op in het oosten, net zoals de Maan overigens ...
Meer info: www.astropolis.be
Erik Clyncke Eigen Berichtgeving.